Hôm 30-8, một nhà xuất bản đưa tin về tác giả chuyên in sách nơi đây, Seamus Heaney qua đời ở tuổi 74 sau một thời gian ngắn lâm bệnh. Heaney thường được gọi là nhà thơ lớn nhất của Ireland kể từ Yeats.
 |
| Seamus Heaney với cuốn Beowulf – sách đoạt giải Whitbread Book, 1999. |
Heaney đoạt giải Nobel Văn học vào năm 1995 và tên tuổi ông trở nên lừng lẫy qua nhiều bộ sưu tập về thi ca trong suốt quảng đời sinh thời. Năm 2006, với bộ sưu tập thơ District and Circle đã mang về Heaney giải thưởng TS Eliot. Đến 2010 ông nhận giải “The Forward Prizes for Poetry” – những giải thưởng tiên tiến dành cho thi ca do William Sieghart tạo ra vào năm 1991, với mục đích mở rộng những người yêu thơ, nâng cao hình ảnh của thơ và đưa thơ đến với đời sống với mọi người theo những cách mới. Đây là một trong những giải thưởng thơ quyến rũ nhất ở Anh.
Heaney sinh ra tại một trang trại nhỏ gần Toomebridge trong quận Derry, Bắc Ireland vào năm 1939. Sau khi đi học nội trú tại Trường Cao đẳng St Columb như một cậu bé chăm học, Heaney tiếp tục theo học tại Đại học Queen Belfast, nơi ông tham gia thế hệ “nhà thơ miền Bắc” bao gồm Michael Longley và Derek Mahon. Năm 1966, Heaney xuất bản “Death of a Naturalist” (tạm dịch: Cái chết của một nhà tự nhiên), bộ sưu tập lớn đầu tiên của ông.
Năm 1961, Heaney giành được bằng cử nhân với bằng danh dự hạng nhất trong ngôn ngữ tiếng Anh và văn chương từ Nữ hoàng của Đại học Belfast. Ông viết thơ như một sinh viên, xuất bản dưới bút danh Incertus - khiêm tốn. Heaney lại tiếp tục giành được chứng chỉ giảng dạy tiếng Anh từ Đại học Thánh Giuse ở Belfast và sau đó được bổ nhiệm làm giảng viên ở đó. Ông bắt đầu làm thơ “nghiêm túc hơn” khoảng giữa những năm 1960, khi tham gia một cuộc hội thảo do các lưu ý Bắc Ailen nhà thơ Derek Mahon.
Khi trao giải thưởng Nobel Văn học cho Seamus Heaney, Viện Hàn lâm Thụy Điển trích dẫn nhiều bài thơ của ông cùng với nhận xét “tác phẩm của vẻ đẹp trữ tình, sâu sắc về đạo đức, trong đó đề cao sự sống trong quá khứ cùng với sự hân hoan cuộc sống hàng ngày của mình”. Bên cạnh đó, Ban tổ chức giải thưởng cũng tỏ bày sự khen tặng nồng nhiệt đến lối phân tích sắc sảo, tường tận về cuộc xung đột ở Bắc Ireland.
Các tác phẩm khác của ông bao gồm các tiểu luận phê bình về những tác giả văn học, nhà thơ như Yeats, Joyce, Joseph Brodsky, Ted Hughes, Stevie Smith và Italo Calvino, “Finders Keepers: Kể chọn, 1971-2001” (2002) và một bản dịch thơ của “Beowulf” xuất bản năm 2000.
Vào tháng tư vừa qua, Phó Tổng thống Mỹ Joseph R. Biden, với lý do ông Heaney là “một trong những nhà thơ yêu thích của tôi”, trích dẫn những dòng thơ của ông để đọc tại lễ tưởng niệm cho Sean Collier, sĩ quan cảnh sát ở Viện Công nghệ Massachusetts thiệt mạng trong vụ đánh bom Marathon Boston.
Mặc dù ông Heaney được ca ngợi trong suốt sự nghiệp của mình nhưng vẫn có một vài nhà phê bình chỉ trích công việc của Heaney là… quá dễ dãi. Nhưng tên tuổi của Heaney là chủ đề của một loạt các nghiên cứu phê bình chung quanh “tiểu sử Seamus Heaney” như tác phẩm “Việc hình thành nhà thơ” (1993) của Michael Parker.
Trong một cuộc phỏng vấn với tờ tạp chí Anh The Economist năm 1991, Heaney mô tả nhiệm vụ chuyên môn cần thiết của mình. Ông nói: “Nhà thơ phải ở phía ngoài lợi nhuận, nghĩa là thận trọng trong các lĩnh vực công. Nhưng bạn có thể đi xa hơn và tự tin rằng thơ sẽ cố gắng giúp tâm hồn bạn thật hơn, tinh khiết hơn”.
Diện tích đất nước Ireland tuy nhỏ mà còn phải chia đôi ra hai miền nam bắc nhưng lại có đến 4 nhà văn, nhà thơ đoạt giải Nobel Văn học. Sau nhà thơ Yeats, người nhận giải Nobel 1923, đến George Bernard Shaw (1925), Samuel Beckett (1969) và vào năm 1995, Seamus Heaney trở thành người Ireland thứ tư giành chiến thắng giải Nobel văn học.
HOÀNG ĐẶNG
