Theo tài liệu Trung Quốc, Ké hoa đào có tên Địa đào hoa (地桃花) hay Tiêu phạn thiên hoa (肖梵天花), ở Đài Loan gọi là Sắt mẫu (虱母), ngoài ra còn có nhiều tên địa phương khác. Dưới đây xin giới thiệu thêm một số bài thuốc kinh nghiệm và nghiên cứu lâm sàng về cây Ké hoa đào theo sách Trung dược Đại từ điển để bổ sung kinh nghiệm thuốc Nam của ta đã giới thiệu ở kỳ trước.
 |
| Phân biệt lá Ké hoa đào (trái) và Ké khuyết (phải). |
Bài thuốc kinh nghiệm
1.Trị cảm mạo: Rễ Ké hoa đào 30g, sắc uống.
2. Trị viêm khớp dạng thấp: Rễ tươi Ké hoa đào 40-80g, giò heo 1 cái, đổ nửa rượu nửa nước, chưng cách thủy 3 giờ, lấy nước uống.
3.Trị đau khớp phong thấp, viêm ruột, kiết lỵ: Rễ khô Ké hoa đào 40-80g, sắc uống.
4. Trị song đơn hầu nga (viêm amidan một hay hai bên), lâm bệnh (tiểu buốt, viêm tiết niệu), ngoại cảm nóng lạnh, kiết lỵ: Rễ ké hoa đào 80g, sắc ngậm súc miệng và uống trong.
5. Trị phổi xuất huyết: Ngọn lá tươi Ké hoa đào 40-80g, rửa sạch xắt nhỏ, thịt heo nạc (lượng vừa đủ), đổ nước chưng cách thủy, đem ăn mỗi ngày 1 lần.
6. Trị bạch trọc, bạch đới: Rễ tươi Ké hoa đào 40-80g, sắc uống.
7. Trị viêm thận, phù thũng: Rễ tươi Ké hoa đào 40-80g, thêm nước nấu uống, ngày 2 lần.
8. Trị nhọt vú phụ nữ: Lá tươi Ké hoa đào, dùng nước lạnh rửa sạch, trộn với bã rượu giã nhuyễn đắp lên nhọt, khi khô đổi miếng khác.
9. Trị mụt nhọt, tháo mủ: Rễ tươi Ké hoa đào giã nhuyễn đắp lên.
10. Trị rắn độc cắn, cấp kinh phong, phá thương phong, hen suyễn: Ké hoa đào tươi 80g, giã nhuyễn, đổ vào 160ml nước vo gạo nếp hoặc gạo thường, trộn đều rồi lọc lấy nước uống. Nếu bị rắn cắn thì lấy bã thuốc đắp lên nơi bị cắn.
11. Trị vết thương chém chặt, nhọt độc, rắn cắn: Lá tươi Ké hoa đào giã nhuyễn đắp lên.
Nghiên cứu lâm sàng trị liệu chứng lỵ cấp tính
Dùng rễ tươi Ké hoa đào 1 cân (600g), dùng nước sắc 2 lần, lọc qua, rồi đổ chung sắc còn lại 500ml, gia 1,5g sodium benzoate, cho vào lọ dùng dần. Trẻ 1-3 tuổi mỗi ngày uống 80ml; 4-9 tuổi: 120ml; 10-15 tuổi: 200ml; 16 tuổi trở lên: 250ml; chia uống 2 lần. Cũng có thể dùng rễ tươi Ké hoa đào 120-200g (loại khô 80-120g) sắc nước chia uống 3 lần. Tổng cộng trị 73 ca, khỏi hẳn (triệu chứng bệnh mất hẳn, thể lực hồi phục, đi cầu mỗi ngày từ 2 lần trở xuống, quan sát mắt thường không thấy dịch nhầy, máu mủ) 59 ca, chuyển biến tốt 10 ca, vô hiệu 3 ca, không xác định 1 ca. Thời gian trị khỏi bệnh bình quân là 4,5 ngày (tính trên 59 trường hợp), dài nhất là 12 ngày. Có 5 ca phát sốt, sau uống thuốc trong 8 giờ, 1 ca trở lại bình thường; trong 24 giờ có 3 ca hết sốt; trong 48 giờ có 1 ca hết sốt. Có 67 ca đau bụng, sau 24 giờ uống thuốc có 36 ca hết đau; chứng đi cầu ra máu và mót rặn đa số trong 3 ngày đều khỏi.
Lưu ý: Cần phân biệt Ké hoa đào với một cây có thân và hoa quả rất giống nhưng lá khác hình, gọi là Ké khuyết, sẽ giới thiệu kỹ hơn vào kỳ sau.
PHAN CÔNG TUẤN
