Sau ngày Đổi mới, sự thay đổi trong ý thức tìm tòi sáng tạo vì bản sắc dân tộc Việt Nam trong lĩnh vực nghệ thuật được khuyến khích và phát triển.
Vật liệu để làm tác phẩm không thiếu trên thị trường nên điều kiện sáng tác của họa sĩ và nhà điêu khắc hiện nay rất thuận lợi ở các thể loại như tranh sơn dầu, lụa, khắc gỗ, tượng đồng, đá. Đời sống và tính chuyên nghiệp của những họa sĩ được nâng cao. Hầu như không còn mấy ai dựa dẫm vào sự đầu tư của Nhà nước như thời kỳ bao cấp, họa sĩ tự lo chi phí từ họa phẩm đến triển lãm tranh và sống được bằng tác phẩm của mình.
 |
| Buổi chiều mùa hạ - Tranh sơn dầu của Hoàng Đặng |
Từ năm 1990 trở đi, việc giới thiệu, giao lưu và bán tranh cho khách nước ngoài qua các gallery-phòng trưng bày, Internet, báo chí đang thực sự là hoạt động khá thường xuyên đối với nhiều họa sĩ tại Đà Nẵng. Nhiều gallery mở ra trên phố Đà Nẵng, Bảo tàng điêu khắc Chăm, khu vực Non Nước, phố cổ Hội An. Hình thức và nội dung tác phẩm mỹ thuật ở các điểm này có thể tách bạch rạch ròi thành hai mảng - tranh hay vật phẩm mỹ nghệ mang tính du lịch và tác phẩm hội họa đích thực. Giá cả cũng khác nhau, tùy thuộc vào thể loại hay chất lượng họa phẩm.
Một số gallery đã liên kết các gallery ở ngoài nước để giới thiệu tác phẩm mỹ thuật Việt Nam đến với công chúng nước ngoài. Cá tính sáng tạo hay tính chuyên nghiệp của mỗi họa sĩ được khẳng định dần hồi qua hoạt động này. Tuy thị trường tranh sôi động lắm khi thái quá với tình trạng tranh chép, vẽ nhái nhưng giá trị của tác phẩm sáng tạo mỹ thuật vẫn nguyên vẹn, không hề mai một.
Năm 1995, một cuộc triển lãm lớn mang tên “An Ocean Apart” - Một đại dương xa cách” do Viện Smithsonian tổ chức. Đây là một cuộc triển lãm tác phẩm mỹ thuật Việt Nam quy mô, chọn lọc và công bố tác phẩm của các họa sĩ hiện đại Việt Nam sống tại Việt Nam và tại Mỹ. Cuộc triển lãm được tổ chức qua nhiều tiểu bang Mỹ, kéo dài trong thời gian hai năm và đã mang lại sự yêu mến lẫn ngạc nhiên cho giới thưởng ngoạn, đặc biệt là những nhà sưu tập mỹ thuật người Việt sống trên đất Mỹ. Ít ai ngờ rằng, các họa sĩ Việt nam lại có thể có tác phẩm nghệ thuật hiện đại, được thực hiện với nội dung tự do, hoàn toàn không bị trói buộc.
Cuộc triển lãm này có sự tham dự tác phẩm của một số họa sĩ lão thành ở thành phố Hồ Chí Minh như Nguyễn Gia Trí; tác phẩm bút sắt nổi tiếng vào thời tranh đấu chống chính quyền miền Nam trước đây của họa sĩ Bửu Chỉ ở Huế; tác phẩm của các họa sĩ bậc thầy ở Hà Nội như Nguyễn Tư Nghiêm, Bùi Xuân Phái, Nguyễn Văn Tỵ… Tại Đà Nẵng, có tác phẩm của Duy Ninh và Hoàng Đặng. Kế đến, là cuộc triển lãm tại Paris của nhóm họa sĩ Từ Duy (đã mất), Vũ Dương và Ngọc Minh. Tiếp theo là những cuộc triển lãm cá nhân của Ngọc Minh và Hoàng Đặng tại Mỹ và Ireland.
 |
| Mục đồng - Tranh sơn dầu của Duy Ninh |
Đất nước Cộng hòa Ireland tuy nhỏ, phân chia làm hai miền nhưng được thế giới biết đến nhiều vì có đến bốn nhà văn, nhà thơ đoạt giải Nobel Văn học. Người dân ở đây hiếu hòa, yêu văn nghệ. Phòng tranh Việt Nam của chúng tôi vô tình trở thành sự giao lưu đầu tiên trên xứ sở tràn ngập hoa và tiếng chim hải âu bên bờ đại dương qua lời giới thiệu của Micheal Fanning, một bác sĩ, làm thơ cùng một nhà sưu tập tranh nổi tiếng ở Dublin. Nhiều họa sĩ xứ hoa tuyết này đã tìm đến xem tranh và trao đổi với chúng tôi về các hoạt động mỹ thuật và bàn đến sự liên kết văn hóa giữa Việt Nam và Ierland trong tương lai một cách sôi nổi và thích thú. Có thể nói, giới buôn bán tác phẩm mỹ thuật chuyên nghiệp ở Ireland khá đông đảo. Nhiều gallery trên các đường phố Dublin, kể cả các gallery bán tranh ở ngoại ô, thị trấn hay những vùng miền trung tâm du lịch. Không gian mỹ thuật trở nên rộn ràng, ấm cúng.
Khác với nước Mỹ với địa hình rộng lớn nên các hoạt động về nghệ thuật như triển lãm tác phẩm mỹ thuật bị xa xôi, cách biệt. Vào năm 2009, nhận lời mời của trường Đại học Benedic, chúng tôi mang tranh sang Mỹ. Không gian trường Đại học này thật mênh mông, nằm phía Bắc tiểu bang Mennesota, thời tiết chuẩn bị vào mùa đông nên trời thật lạnh. Nhà trường tổ chức buổi khai mạc phòng tranh trang trọng, chu đáo ở sảnh đường rộng trong khuôn viên nhà trường. Đặc biệt, trong phòng triển lãm có mặt rất nhiều học sinh người Việt.
Trong thời kỳ hội nhập quốc tế, Hội Mỹ thuật Đà Nẵng đang nỗ lực nhiều trong việc xây dựng một đội ngũ phát triển và quảng bá tác phẩm mỹ thuật của anh chị em họa sĩ trong nước và thị trường mỹ thuật quốc tế, để từng bước đổi mới các phương thức hoạt động, tìm tòi, sáng tạo, nâng cao chất lượng tác phẩm. Chắc chắn, ngày sẽ có thêm nhiều họa sĩ có cơ hội để được giao lưu và học hỏi, chia sẻ tác phẩm của mình với bạn bè quốc tế.
HOÀNG ĐẶNG
