Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen cảnh báo, Anh còn rất ít thời gian để đạt được thỏa thuận thương mại với Liên minh châu Âu (EU) vào cuối năm nay và mỗi ngày trôi qua khiến cơ hội càng giảm.
 |
| Thủ tướng Anh Boris Johnson quyết bảo vệ dự luật Thị trường nội địa, bất chấp phản ứng của EU. Ảnh: EPA |
Cảnh báo của bà Ursula von der Leyen được đưa ra trong lúc đàm phán giữa Anh với EU về một thỏa thuận thương mại hậu Brexit rơi vào bế tắc. Vòng đàm phán thứ 8 đã diễn ra từ ngày 8 đến 10-9 không đạt được kết quả đáng kể nào. Báo The Independent dẫn lời Cao ủy Thương mại EU, ông Valdis Dombrovskis, nói rằng Anh sẽ phải điều chỉnh lập trường trước khi tiếp tục đàm phán về mối quan hệ chính trị và kinh tế. Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel vài ngày trước cũng yêu cầu Anh phải có trách nhiệm và thực thi đầy đủ thỏa thuận Brexit.
Hãng Reuters cho biết, vấn đề phát sinh là chính phủ Anh đơn phương thay đổi thỏa thuận “ly hôn” liên quan vấn đề Bắc Ireland (thuộc Anh), nơi có đường biên giới trên bộ duy nhất với Cộng hòa Ireland (thành viên EU). Theo quy định, đường biên giới này phải trong trạng thái mở.
Thỏa thuận Brexit cũng đã nêu rõ một số quy định của EU được duy trì tại Bắc Ireland sau khi Anh rời khỏi khối. Tuy nhiên, ngày 9-9, chính phủ Anh bất ngờ công bố dự luật Thị trường nội địa mới nhằm thay đổi thỏa thuận Brexit và được Hạ viện thông qua vào ngày 14-9. Thủ tướng Anh Boris Johnson khẳng định dự luật Thị trường nội địa sẽ bảo vệ việc làm và nền hòa bình cho vùng Bắc Ireland, nhưng thừa nhận dự luật đặt ra những thay đổi đơn phương vi phạm thỏa thuận Brexit mà London đã đạt được với EU.
EC lập tức ra tối hậu thư yêu cầu Anh rút lại dự luật, đồng thời tuyên bố Brussels sẽ không ngần ngại sử dụng luật pháp, kể cả đưa ra Tòa án Tư pháp châu Âu. Theo Phó Chủ tịch EC Maros Sefcovic, việc thực thi đầy đủ và đúng thời hạn các nội dung nêu trong thỏa thuận Brexit, bao gồm các điều khoản liên quan đường biên giới giữa vùng Bắc Ireland và Cộng hòa Ireland, là một yêu cầu pháp lý bắt buộc. Bà Ursula von der Leyen nói rằng, EU và Anh đã đàm phán, phê chuẩn thỏa thuận Brexit. Vì vậy, London không thể đơn phương thay đổi, coi thường hoặc không áp dụng thỏa thuận.
Chính phủ Ireland bác bỏ tuyên bố của Thủ tướng Boris Johnson rằng EU đang âm mưu chia tách Anh và Bắc Ireland. Còn Cao ủy Thương mại EU Dombrovskis nói: “Cách hành xử của chính phủ Anh khiến chúng tôi lo ngại. Nếu Anh không tuân thủ thỏa thuận “ly hôn” thì sẽ không còn cơ sở nào cho một hiệp định thương mại tự do giữa EU và xứ sở sương mù. Chính phủ Anh phải điều chỉnh điều này trước khi tiếp tục đàm phán về mối quan hệ chính trị và kinh tế”. Bộ trưởng Tư pháp Anh Robert Buckland đã từ chức nhằm phản đối dự luật nói trên.
Anh có thể đang muốn lật lại thỏa thuận “ly hôn”. Nhưng chắc chắn Nghị viện châu Âu sẽ không thông qua bất kỳ thỏa thuận thương mại mới nào giữa EU và Anh, trừ khi London thực thi đầy đủ thỏa thuận Brexit đã đạt được trước đó với khối gồm 27 thành viên. Liên minh cũng nỗ lực chuẩn bị cho kịch bản “Brexit không thỏa thuận” khi cho rằng Anh không thể hiện sự thiện chí “có qua có lại” đối với các nguyên tắc và lợi ích cơ bản của EU.
Sau vòng đàm phán thứ 8, Trưởng đoàn đàm phán Brexit của Anh, ông David Frost cho rằng, London và Brussels phải giải quyết một số vấn đề khó khăn để đạt được thỏa thuận thương mại vào giữa tháng 10 tới. Giờ đây, những diễn biến mới sẽ làm rối rắm thêm tiến trình đàm phán, “phủ bóng” lên các mối quan hệ tương lai hậu Brexit và ảnh hưởng đến những nỗ lực của hai bên suốt 4 năm qua.
PHÚC NGUYÊN
